Nederlandse overheid investeert in generatieve AI: GPT-NL

Een investering van maar liefst 13,5 miljoen euro moet zorgen voor de creatie van een eerlijk en transparant taalmodel.

Vrijwel iedereen heeft inmiddels wel kennisgemaakt met generatieve AI-tools als ChatGPT. Met slechts een paar woorden of een enkele vraag gaat de kunstmatige intelligentie-tool aan de slag met uw verzoek. Artikelen, werkstukken of afbeeldingen: stel de AI een vraag en ze gaan op zoek naar een zo volledig mogelijk antwoord.

Generatieve Artificiële Intelligentie heeft in de afgelopen jaren een enorme opmars in populariteit gemaakt. Tegelijkertijd blijft het ook voortdurend onderwerp van flinke discussies. Deze constante ophef heeft de Nederlandse overheid doen besluiten om het heft in eigen hand te nemen.

Generatieve Artificial Intelligence (AI)

Voor de lezers die nog niet helemaal bekend zijn met de diensten van generatieve AI als ChatGPT volgt een korte uitleg. Veel meer over het onderwerp is terug te vinden op onze nieuwspagina, waar we regelmatig updates geven over de meest recente ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie. 

Generatieve AI-modellen zijn ontworpen om op uw verzoek vragen te beantwoorden, afbeeldingen te ontwikkelen en teksten te schrijven. Zoals weergegeven in de onderstaande afbeelding, is het vrij simpel. U typt simpelweg uw vraag of verzoek in, de AI gaat voor u aan de slag en binnen een seconde of 15 heeft het zo een A4’tje volgeschreven.

AI’s worden getraind door enorme hoeveelheden data om in staat te zijn om antwoord te geven op onze vragen. Dat is nu dan ook precies waar de controverse mee te maken heeft.

Controversiële werkwijze

Bedrijven als OpenAI, de developer van ChatGPT, worden er vaak van beschuldigd niet volledig transparant te zijn over de wijze waarop de bots aan hun gegevens komen. Doorgaans speurt het, net zoals wij zelf zouden doen als we ergens naar op zoek zijn, het web af en raadpleegt in dit proces verschillende bronnen om tot een antwoord te komen. 

Deze werkwijze wordt vaak als onethisch gezien en in twijfel getrokken, de oorspronkelijke auteurs van deze data zullen niet expliciet toestemming hebben verleend om deze informatie (zonder bronvermelding) te gebruiken. In de Verenigde Staten zijn zelfs meerdere rechtszaken gaande van kunstenaars die OpenAI aanklaagden voor schending van hun auteursrecht. 

Eerlijker en verantwoordelijker model

Terwijl deze discussie er al toe heeft geleid dat de EU strengere wetgeving omtrent transparantie heeft opgelegd, heeft de Nederlandse overheid inmiddels dus ook zelf initiatief genomen om minder afhankelijk te worden van de Amerikaanse techgiganten. 

Selmar Smit, oprichter van GPT-NL, licht toe: “Wij willen een veel eerlijker en verantwoordelijker model hebben. De brondata en het algoritme worden helemaal openbaar.” 

Het is de bedoeling dat iedere gebruiker de database van de AI kan doorzoeken. Mocht hier iets tussen staan dat uw persoonlijke intellectuele eigendom is, dan kan u een verzoek indienen om dit uit de database te laten verwijderen, zo legt Smit uit aan RTL Z (Jan Douwe Krist, RTL Nieuws, 3 november 2023).

GPT-NL: een transparant taalmodel

De investering van 13,5 miljoen euro moet ertoe leiden dat ons land stappen maakt richting een eerlijk, transparant en toetsbaar gebruik van Artificial Intelligence. Hierbij dient het ook te voldoen aan de landelijke en Europese richtlijnen.

Om deze stap richting meer onafhankelijkheid te kunnen maken, gaat gewerkt worden aan de ontwikkeling van een eigen taalmodel genaamd GPT-NL. Een taalmodel is een AI-driven tekstgenerator die de chatbots in staat stelt de antwoorden zelfstandig vorm te geven. In andere woorden: het zorgt ervoor dat het in staat is om u te voorzien van een antwoord.

Het belangrijkste aspect van dit nieuwe taalmodel is de focus op cocreatie met partners en instellingen die bereid zijn om het AI-model van hun kennis en data te voorzien. Deze gegevens kan het dan namelijk gebruiken om zichzelf te scholen en ontwikkelen. Dit draagt bij aan het creëren van transparantie (het is immers bekend waar de data vandaan komt) en de bescherming van auteursrechtelijke gegevens.

TNO, een onafhankelijke non-profit onderzoeksorganisatie, zal in samenwerking met SURF (een samenwerkingsverband tussen universiteiten en hogescholen) en het Nederlands Forensisch Instituut gaan werken aan de ontwikkeling van de AI. Naar verwachting zullen de eerste functionaliteiten van GPT-NL tegen het einde van 2024 uitgerold gaan worden.